Wat zijn scope 1, 2, en 3 emissies?

De basis voor elke efficiënte klimaatstrategie is het nauwkeurig bijhouden en meten van de CO₂-uitstoot. Het begrijpen van je Corporate Carbon Footprint en de verschillende soorten emissies, geclassificeerd als scope 1, scope 2 en scope 3, kan een uitdagend proces zijn. Het is echter een cruciale stap in het verminderen van de impact van uw organisatie op het klimaat en het bereiken van klimaatdoelstellingen. Deze gids leidt u door de fundamentele informatie over scope 1, 2, en 3 emissies.

De internationale gemeenschap erkent al lang dat het noodzakelijk is de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de opwarming van de aarde een halt toe te roepen. Met het Kyotoprotocol in 1997 is zij het voor het eerst in de geschiedenis eens geworden over bindende doelstellingen en maatregelen voor de bestrijding van klimaatverandering. Deze overeenkomst vormde de basis voor het Greenhouse Gas (GHG) Protocol.

Wat is het Greenhouse Gas (GHG) Protocol?

Het GHG-Protocol, dat in 1998 werd gelanceerd, is het wereldwijde standaardkader voor het meten en beheren van broeikasgasemissies (GHG) die het gevolg zijn van activiteiten in de particuliere en de openbare sector, waardeketens en mitigatiemaatregelen.

Het Protocol is tot stand gekomen door een partnerschap tussen het World Resources Institute en de World Business Council voor duurzame ontwikkeling. Sindsdien heeft het GHG-protocol standaarden, instrumenten en opleiding gecreëerd om bedrijven te helpen bij het meten en beheren van klimaatopwarmende emissies. Bovendien biedt het richtlijnen en vereisten voor bedrijven, zodat zij een inventaris van hun broeikasgasemissies kunnen opstellen – wat ook de berekening van hun Corporate Carbon Footprint omvat.

De Corporate Carbon Footprint beschrijft de totale hoeveelheid broeikasgasemissies (inclusief de CO₂-uitstoot) die afkomstig is van alle bedrijfsactiviteiten, inclusief directe en indirecte emissies. Maar waarom is het zo belangrijk om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen?

Broeikaseffect op de opwarming van de aarde

Om de noodzaak van een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen te begrijpen, is het van belang te laten zien welke gevolgen de toename van die uitstoot heeft voor klimaatverandering.

Volgens het zesde IPPC-rapport hebben menselijke activiteiten, zoals het verbranden van fossiele brandstoffen, het kappen van bossen, enz. het klimaat opgewarmd "in een tempo dat ongekend is in ten minste de laatste 2000 jaar". De invloed van de mens heeft enorme hoeveelheden broeikasgassen toegevoegd aan de hoeveelheden die van nature in de atmosfeer voorkomen, waardoor de opwarming van de aarde is toegenomen en de klimaatverandering is veroorzaakt. Daarom is in het Parijsakkoord bepaald dat de wereld verantwoordelijk is voor het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en het beperken van de wereldwijde temperatuurstijging tot 1,5 graden boven het pre-industriële niveau tegen 2050.

Broeikasgassen zijn verschillende soorten gassen die warmte vasthouden in de atmosfeer. Door de energie van de zon te absorberen en de snelheid waarmee de energie naar de ruimte ontsnapt te vertragen, werken de broeikasgassen als een deken die de aarde isoleert.

Er zijn twee elementen waarin de verschillende soorten broeikasgassen zich onderscheiden: Ten eerste hun vermogen om energie te absorberen, het zogenaamde stralingsrendement. Ten tweede hun levensduur, d.w.z. hoe lang zij in de atmosfeer blijven. Om deze sleutelfactoren te bepalen is een wetenschappelijke metriek ontwikkeld, het zogeheten Global Warming Potential.

Global Warming Potential van broeikasgassen

Het Global Warming Potential (GWP) is een meeteenheid voor het relatieve stralingseffect van een bepaald broeikasgas ten opzichte van een ander broeikasgas over een gekozen tijdshorizon van 20 tot 500 jaar, waarbij koolstofdioxide (CO₂) als referentiegas wordt gebruikt. CO₂ is, volgens het GHG-protocol, het belangrijkste broeikasgas dat bijdraagt tot ongeveer 80% van het totale opwarmingseffect van de huidige emissies.

Het belangrijkste idee achter het GWP is dan ook het effect van verschillende gassen op de opwarming van de aarde over een bepaalde tijd te vergelijken, in verhouding tot de uitstoot van één ton CO₂-uitstoot.

Een voorbeeld is de volgende vergelijking tussen de uitstoot van CO₂, methaan en distikstofoxide, de broeikasgassen met het grootste effect op de klimaatverandering: Terwijl methaan ongeveer een decennium in de atmosfeer blijft en distikstofoxide ongeveer 120 jaar, blijft CO2 tot 1000 jaar in de atmosfeer. Gemeten over een periode van 20 jaar, is methaan 56 keer krachtiger dan CO₂ in het veroorzaken van opwarming van de aarde, terwijl distikstofoxide 280 keer krachtiger is. Deze waarden verwijzen naar het Global Warming Potentials (GWP’s) van de genoemde gassen.

Op basis van de GWP's van de verschillende gassen wordt de metrische maat koolstofdioxide-equivalent (CO₂e) gebruikt om de CO₂-voetafdruk van het bedrijf te berekenen. Deze meeteenheid geeft in ton CO₂e de koolstofdioxide-emissies en andere broeikasgasemissies, zoals methaan, lachgas en andere gassen, weer die verband houden met een bedrijf, zijn activiteiten en waardeketens.

Door de GWP's te meten kan het effect van de verschillende broeikasgassen op klimaatverandering worden geanalyseerd en kunnen beleidsmakers en besluitvormers de mogelijkheden voor emissiereductie binnen hun bedrijf vergelijken.

How maak je onderscheid tussen scope 1, 2, and 3 emissies

De Corporate Standard van het GHG-protocol categoriseert broeikasgasemissies die verband houden met de Corporate Carbon Footprint (CCF) van een bedrijf als Scope 1-, Scope 2- en Scope 3-emissies. Deze categorisering is echter niet van toepassing op de Product Carbon Footprint (PCF), die de totale hoeveelheid broeikasgasemissies meet die door een product of een dienst gedurende de verschillende stadia van zijn levenscyclus worden gegenereerd.

Het begrip ''scope'' zelf wordt algemeen gebruikt in projectmanagement en verwijst naar alle processen en middelen die nodig zijn om een project te voltooien. Volgens het GHG-protocol is het belangrijkste idee achter deze categorisering enerzijds "het helpen afbakenen van directe en indirecte emissiebronnen", en anderzijds "ervoor zorgen dat twee of meer bedrijven geen emissies in dezelfde scope zullen verantwoorden". Dus, hoe kun je onderscheid maken tussen Scope 1, 2, en 3 emissies?

1. Scope 1 – directe emissies

Scope 1 emissies omvatten directe emissies van bronnen die het bedrijf in eigendom of onder beheer heeft. Dit omvat on-site energie zoals aardgas en brandstof, koelmiddelen, en emissies van verbranding in boilers en ovens in eigendom of onder beheer, evenals emissies van voertuigen in het wagenpark (bijv. auto's, bestelwagens, vrachtwagens, helikopters voor ziekenhuizen). Scope 1 emissies omvatten ook procesemissies die vrijkomen bij industriële processen en productie op locatie (bijv. fabrieksrook, chemicaliën).

In tegenstelling tot directe emissies definieert het GHG-protocol indirecte emissies als "een gevolg van de activiteiten van het rapporterende bedrijf, maar voorkomend bij bronnen die eigendom zijn van of worden gecontroleerd door een ander bedrijf". Hieronder vallen Scope 2- en Scope 3-emissies. Het GHG-protocol maakt echter een duidelijk onderscheid tussen de twee categorieën.

2. Scope 2 emissies – indirecte emissies van aangekochte energie

Volgens het GHG-protocol vormen Scope 2 emissies één van de grootste bronnen van de wereldwijde broeikasgasemissies en maken zij ten minste een derde ervan uit. Daarom bieden de beoordeling en berekening van Scope 2 emissies een aanzienlijke kans op emissiereductie. Maar wat houden deze emissies in?

Scope 2 emissies omvatten indirecte broeikasgasemissies van aangekochte energie, zoals elektriciteit, warmte of koeling, gegenereerd buiten uw bedrijf en verbruikt door uw bedrijf. Bijvoorbeeld: Elektriciteit gekocht van een energiemaatschappij wordt off-site opgewekt, dus worden ze beschouwd als indirecte emissies.

Als uw bedrijf echter bijvoorbeeld een industriële faciliteit is die haar energie ter plaatse opwekt uit eigen of gecontroleerde bronnen, worden de broeikasgasemissies die verband houden met de energieopwekking geclassificeerd als directe Scope 1-emissies. Hetzelfde geldt voor bedrijven, zoals elektriciteitsbedrijven of -leveranciers, die hun energieopwekkingsinstallaties controleren en al hun stroom aan het plaatselijke net verkopen. De broeikasgasemissies van deze opwekkingsinstallaties worden gerapporteerd onder Scope 1-emissies.

Samengevat omvat Scope 2 alleen de indirecte emissies die verband houden met de opwekking van aangekochte energie. Andere upstream-emissies die verband houden met de productie en verwerking van upstream-brandstoffen, of met de transmissie of distributie van energie binnen een netwerk, worden bijgehouden in Scope 3.

3. Scope 3 – indirecte emissies in de waardeketen

Scope 3 omvat alle indirecte emissies die plaatsvinden in de waardeketen van een rapporterende onderneming. Om een duidelijk onderscheid te maken tussen Scope 2- en Scope 3-categorieën omschrijft het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) Scope 3-emissies als "het resultaat van activiteiten van activa die geen eigendom zijn van of niet worden gecontroleerd door de rapporterende organisatie, maar die de organisatie indirect beïnvloedt in haar waardeketen". Hoewel deze emissies buiten de controle van de rapporterende onderneming vallen, kunnen zij het grootste deel van haar broeikasgasemissie-inventaris vertegenwoordigen.

Op basis van de financiële transacties van de rapporterende onderneming verdeelt het GHG-protocol de Scope 3-emissies in upstream- en downstream-emissies.

Upstream emissies omvatten de indirecte broeikasgasemissies binnen de waardeketen van uw bedrijf die verband houden met gekochte of aangekochte goederen (materiële producten) en diensten (immateriële producten) en die worden gegenereerd van cradle-to-gate.

Downstream emissies omvatten de indirecte broeikasgasemissies binnen de waardeketen van een bedrijf die verband houden met verkochte goederen en diensten en die worden uitgestoten nadat zij het eigendom of de zeggenschap van het bedrijf hebben verlaten.

Wat vereist het GHG-Protocol van jouw bedrijf?

Het GHG-protocol vereist dat bedrijven alle scope 1- en scope 2-emissies verantwoorden en rapporteren. Ook al is het administreren van scope 3 emissies optioneel, het is onvermijdelijk voor een geloofwaardige klimaatstrategie.

Het identificeren en nauwkeurig berekenen van broeikasgasemissies, vooral die emissies die in de waardeketen voorkomen en niet onder de directe controle vallen, kan voor elk bedrijf een grote uitdaging zijn, omdat het vaak een complexe en gedetailleerde taak is vanwege de vele partijen en processen die erbij betrokken zijn.

Een ervaren partner kan u helpen om uw Scope 3-emissies aan te pakken door een screening uit te voeren om te bepalen waar de emissies in uw waardeketen liggen en waar u uw reductie-inspanningen op zou moeten richten.

Bovendien helpt het je bij het ontwikkelen van een volledige bedrijfsinventarisatie van broeikasgasemissies, waarin Scope 1, Scope 2 en Scope 3 emissies zijn opgenomen. Het geeft je ook advies over hoe je de CO₂-voetafdruk en impact op klimaatverandering kunt verminderen en op de lange termijn de overgang kunt maken naar een Net Zero-economie.

Download ons eBook (EN) The complete guide to understanding Scope 1, 2 and 3 emissions

Neem contact met ons op om je reis naar klimaatactie te beginnen.

Neem contact op